"Ποιό είναι το χρέος μας;

Να μαχόμαστε ν' ανθίσει ένα μικρό λουλούδι απάνω στο λίπασμα τούτο της σάρκας και του νου μας."

Ν. Καζαντζάκης "Ασκητική"

Τρίτη 24 Μαΐου 2016

Τα μεταλλικά αντικείμενα της Ιλιάδας



           Τρωικός πόλεμος: το τέλος της εποχής του χαλκού

Τα σημαντικότερα μέταλλα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι κατά την εποχή  του Τρωικού πολέμου




ο χαλκός
-το πιο διαδεδομένο μέταλλο στην ομηρική εποχή
- αναφέρεται στην Ιλιάδα 128 φορές έναντι μόνον 23 του σιδήρου και
  χαρακτηρίζεται ¨θεσπέσιος¨
- χρήση του σε λειτουργικά αντικείμενα για καθημερινή χρήση,  
  όπως τρίποδες, λέβητες, κρατήρες,μαχαίρια, aγκιστρα, δοχεία
  ανάμειξης, σύνεργα των χαλκιάδων( φυσερά, τσιμπίδες, σφυριά και
  αμόνι). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το χάλκινο σπίτι-
  εργαστήρι του Ήφαιστου.
- χρήση στην κατασκευή όπλων :περικεφαλαίες, ασπίδες, 
  ζωστήρες,κνημίδες και γενικά οι πανοπλίες ήταν δερμάτινες, με
  χάλκινη επένδυση- Οι αιχμές των δοράτων, τα τσεκούρια , τα 
  σπαθιά και τα μαχαίρια ήταν κυρίως χάλκινα ενώ οι αιχμές των
  βελών ήταν σιδερένιες. Ακόμη, τα πλοία είχαν την πλώρη τους
  ντυμένη με φύλλα χαλκού. Τέλος στην Ιλιάδα αναφέρονται χάλκινα
  κράνη (Ιλ. Ζ 469-73) , πράγμα που αποτελεί αναχρονισμό

- Ομηρικό λεξιλόγιο για τον χαλκό
  Χαλκεοθώρηξ=αυτός που φορά χαλκινο θώρακα
  Χάλκεος ή χάλκειος= χάλκινος Μεταφορικά: ισχυρός, σκληρός πχ    
  ύπνος,ουρανός, φωνή(χαλκεόφωνος)
  Χαλκεύς=μεταλλουργός
  Χαλκεύω=κατασκευάζω κα΄τι από χαλκό
  Χαλκεών=το εργαστήριο του χαλκέους
  Χαλκήρης=χαλκοσκέπαστος, χάλκινος
  Χαλκοκνήμις=αυτός που έχει χάλκινες κνημίδες, οι Αχαιοί
  Χαλκοκορυστής= αυτός που έχει χάλκινη πανοπλία
  Χαλκοπάρηος= για τις περικεφαλαίες χαλκομάγουλες, δηλ. είχαν   
  δεξιά κι αριστερά σκεπάσματα
  Χαλκόπους=για τους ίππους των θεών, χαλκοπέταλος
  Χαλκοχίτων=αυτός που φορά χάλκινο θώρακα
ο άργυρος
 -σπάνιο μέταλλο
 - μαζί με τον χρυσό θεωρούνταν πολύτιμο μέταλλο.
ο  χρυσός
-χρυσά αντικείμενα κυρίως για τελετουργικούς σκοπούς
-τα θεϊκά όπλα συνήθως είναι φτιαγμένα από χρυσό και άργυρο
 -η αξία του χρυσού ήταν περίπου δεκαπλάσια από του χαλκού
Ο κασσίτερος 
- Αναφέρεται 10 φορές στην Ιλιάδα
- αρκετά σπάνιος με περιορισμένη χρήση
- κυρίως ως διακοσμητικό υλικό για τις βασιλικές ασπίδες.





Μπρούντζος-ορείχαλκος




- Είναι πολύ πιθανό ότι όταν ο Όμηρος αναφέρεται στο χαλκό εννοεί
   τον μπρούντζο και ίσως τον ορείχαλκο
-  Ο μπρούντζος είναι κράμα του χαλκού με μικρές ποσότητες
   κασσιτέρου σε αναλογία 10/1, που δίνει στον χαλκό σκληρότητα,  
   αντοχή και  μεγαλύτερη ευχυτότητα.
- Ο ορείχαλκος ή κρατέρωμα είναι κράμα του χαλκού με
   ψευδάργυρο.
- Ταχύτατα αντικατέστησε  τον χαλκό και αρχίζει η εποχή του
   κρατερώματος (3000 έως το 1000πΧ.) Τα όπλα των Ελλήνων και  
   των Τρώων είναι από κρατέρωμα.
- Ο  Όμηρος περιγράφει την  ασπίδα του Αχιλλέα που αποτελείται
   από πέντε επάλληλα μεταλλικά ελάσματα : δυο εξωτερικά ελάσματα
   σκληρού μπρούντζου, δυο εσωτερικά από κασσίτερο και ένα μεσαίο
   από χρυσό.
   Στην ασπίδα του Αίαντα έχουμε 8 επάλληλες στρώσεις: ένα  
   εξωτερικό έλασμα από σκληρό μπρούντζο και 7  
   στρώσεις δέρματος

Ο σίδηρος

-πρέπει να ήταν αρκετά πολύτιμος- η κατοχή του αποτελούσε
 ένδειξη κύρους.
-χαρακτηρίζεται ως δυσκολοδούλευτος, αστραφτερός ή σταχτής
- χρήση του  κυρίως σε οικιακά αντικείμενα και ελάχιστα σε όπλα: ο
  Όμηρος επηρεασμένος από την εποχή του(αναχρονισμός) αναφέρει τη
  χρήση του σιδήρου για την κατασκευή όπλων και εργαλείων (Ιλ. Δ
  123και 485) 
- χρήση του σαν νόμισμα για την αγορά αγαθών (Ιλ. Η  472-
  73)  όπως και  σαν θησαυρός ( Ιλ. Ζ 46-50) 

 Τα στοιχεία προέρχονται από το Ομηρικό Λεξικό του Ι.Πανταζίδη και το βιβλίο του Βάρβογλη  «Η κρυφή γοητεία της χημείας»